“โอโซน” วีรบุรุษผู้ถูกทำลาย

โอโซน (O₃) เป็นแก๊สชนิดหนึ่งที่ประกอบด้วยอะตอมออกซิเจน 3 อะตอม ซึ่งมีความสำคัญอย่างมากในชั้นบรรยากาศของโลก โดยเฉพาะในชั้นสตราโทสเฟียร์ (Stratosphere) ซึ่งเป็นชั้นที่ 2 อยู่ถัดจากชั้นโทรโพสเฟียร์ (Troposphere) ชั้นบรรยากาศที่ใกล้พื้นโลก โอโซนในชั้นสตราโทสเฟียร์มักเรียกกันว่า “โอโซนชั้นบน” หรือ “โอโซนดี” เนื่องจากมีบทบาทในการปกป้องสิ่งมีชีวิตบนโลกจากรังสีอัลตราไวโอเลต (UV) ที่มาจากดวงอาทิตย์

โอโซนชั้นบนทำหน้าที่เป็นเกราะป้องกันที่สำคัญสำหรับโลก โดยดูดซับรังสี UVB และ UVC ซึ่งเป็นรังสีที่เป็นอันตรายต่อสิ่งมีชีวิต และอาจทำให้เกิดปัญหาสุขภาพ เช่น มะเร็งผิวหนัง ต้อกระจก และการกดภูมิคุ้มกันในมนุษย์ อีกทั้งยังสามารถทำลายเซลล์ของพืชและสัตว์ได้ แต่โอโซนในชั้นโทรโพสเฟียร์หรือโอโซนภาคพื้นดินซึ่งอยู่ใกล้พื้นโลกมากกว่ามีบทบาทที่ต่างออกไป เพราะโอโซนในชั้นนี้เกิดจากปฏิกิริยาทางเคมีระหว่างมลพิษทางอากาศ เช่น ไนโตรเจนออกไซด์ (NOx) และสารประกอบอินทรีย์ระเหยง่าย (VOCs) ภายใต้แสงแดด โอโซนในชั้นโทรโพสเฟียร์จึงเป็นสารมลพิษที่ส่งผลกระทบต่อสุขภาพของมนุษย์และสิ่งแวดล้อม ทำให้เกิดปัญหาทางการหายใจ เช่น โรคหอบหืด และยังส่งผลต่อการเจริญเติบโตของพืช

ในช่วงหลายสิบปีที่ผ่านมา ชั้นโอโซนในชั้นสตราโทสเฟียร์ได้เสื่อมสภาพลง จากสารเคมีที่มนุษย์สร้างขึ้น เช่น คลอโรฟลูออโรคาร์บอน (CFCs) ที่ใช้ในสารทำความเย็นและสารฉีดพ่น สารเคมีเหล่านี้เมื่อปล่อยสู่อากาศจะถูกพาไปยังชั้นบรรยากาศที่สูงขึ้นและแตกตัวภายใต้รังสี UV ทำให้เกิดอนุมูลอิสระที่สามารถทำลายโมเลกุลของโอโซนได้อย่างต่อเนื่อง ส่งผลให้เกิดรูโหว่ในชั้นโอโซนหรือที่เรียกว่า “หลุมโอโซน” ที่บริเวณขั้วโลกใต้

บรรณานุกรม

วิกิพีเดีย. (2566). สตราโทสเฟียร์. [ออนไลน์]. สืบค้นวันที่ 14 สิงหาคม 2567 เข้าถึงได้จาก https://th.wikipedia.org/wiki/สตราโทสเฟียร์.

หอสมุดแห่งชาติรัชมังคลาภิเษก จันทบุรี. (ม.ป.ป.). โอโซน. สืบค้นวันที่ 14 สิงหาคม 2567 เข้าถึงได้จาก https://www.finearts.go.th/chantaburilibrary/view/19973-โอโซน.